Bệnh Graves (Graves’ Disease)

Nguyên nhân

Bệnh Graves xảy ra khi hệ thống miễn dịch của cơ thể nhầm lẫn tấn công tuyến giáp. Cụ thể, nó tạo ra các kháng thể bất thường gọi là kháng thể kích thích thụ thể thyrotropin (TRAb). Các kháng thể này gắn vào và kích hoạt các thụ thể TSH trên tuyến giáp, khiến tuyến giáp sản xuất quá nhiều hormone T4 (thyroxine) và T3 (triiodothyronine). Điều này dẫn đến sự gia tăng nồng độ hormone tuyến giáp trong máu, gây ra các triệu chứng cường giáp. Nguyên nhân chính xác tại sao hệ thống miễn dịch lại tấn công tuyến giáp vẫn chưa được biết rõ, nhưng yếu tố di truyền và môi trường được cho là đóng vai trò quan trọng. Ví dụ, stress, nhiễm trùng, hoặc tiếp xúc với một số loại thuốc có thể kích hoạt bệnh Graves ở những người có yếu tố di truyền.

Triệu chứng

Các triệu chứng của bệnh Graves rất đa dạng và có thể bắt chước các tình trạng khác. Một số triệu chứng phổ biến bao gồm:

• Cường giáp: Tim đập nhanh, đánh trống ngực, hồi hộp, lo lắng, bồn chồn, khó ngủ, đổ mồ hôi nhiều, không chịu được nóng, sụt cân không rõ nguyên nhân, run tay, yếu cơ.
• Biểu hiện ở mắt (Graves’ ophthalmopathy): Lồi mắt, sưng mí mắt, nhìn đôi, khô mắt, chảy nước mắt, nhạy cảm với ánh sáng.
• Biểu hiện ở da: Ngứa da, dày da và đỏ, thường ở cẳng chân (pretibial myxedema).
• Các triệu chứng khác: Rối loạn kinh nguyệt, rối loạn cương dương, tóc mỏng, móng tay giòn.

Chẩn đoán

Chẩn đoán bệnh Graves dựa trên các triệu chứng, khám sức khỏe và xét nghiệm. Các xét nghiệm thường được sử dụng bao gồm:

• Đo nồng độ hormone tuyến giáp: $T_4$ và $T_3$ thường tăng cao, trong khi TSH thường thấp.
• Xét nghiệm TRAb: Xét nghiệm này giúp phát hiện kháng thể TRAb trong máu, là dấu hiệu đặc trưng của bệnh Graves.
• Xét nghiệm hấp thu iod phóng xạ (RAIU): Xét nghiệm này đánh giá mức độ hoạt động của tuyến giáp. Tuyến giáp của người bệnh Graves thường hấp thu iod nhiều hơn bình thường.
• Siêu âm tuyến giáp: Siêu âm có thể giúp đánh giá kích thước và cấu trúc của tuyến giáp.

Điều trị

Mục tiêu của điều trị bệnh Graves là kiểm soát sản xuất hormone tuyến giáp dư thừa. Các phương pháp điều trị phổ biến bao gồm:

• Thuốc kháng giáp: Các thuốc như methimazole và propylthiouracil giúp ngăn chặn tuyến giáp sản xuất hormone tuyến giáp.
• Iod phóng xạ (RAI): RAI được đưa vào cơ thể và được tuyến giáp hấp thu, phá hủy các tế bào tuyến giáp hoạt động quá mức. Phương pháp này có thể dẫn đến suy giáp, yêu cầu bổ sung hormone tuyến giáp suốt đời.
• Phẫu thuật cắt bỏ tuyến giáp: Trong một số trường hợp, phẫu thuật có thể được khuyến nghị để cắt bỏ toàn bộ hoặc một phần tuyến giáp. Phẫu thuật cũng có thể dẫn đến suy giáp.
• Điều trị triệu chứng: Các thuốc như thuốc chẹn beta có thể giúp kiểm soát các triệu chứng như tim đập nhanh và run tay.

Biến chứng

Nếu không được điều trị, bệnh Graves có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng, bao gồm:

• Bão giáp: Đây là một tình trạng hiếm gặp nhưng đe dọa tính mạng, đặc trưng bởi sự gia tăng đột ngột và nghiêm trọng của hormone tuyến giáp.
• Rối loạn nhịp tim: Nhịp tim nhanh và không đều có thể xảy ra.
• Loãng xương: Hormone tuyến giáp dư thừa có thể làm yếu xương.
• Suy tim: Trong trường hợp nặng, bệnh Graves có thể dẫn đến suy tim.
• Các vấn đề về thai kỳ: Bệnh Graves có thể ảnh hưởng đến cả mẹ và thai nhi.

Kết luận

Bệnh Graves là một bệnh lý tự miễn ảnh hưởng đến tuyến giáp, gây cường giáp. Việc chẩn đoán và điều trị sớm là rất quan trọng để ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng. Nếu bạn nghi ngờ mình mắc bệnh Graves, hãy đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Bệnh Graves và thai kỳ

Bệnh Graves có thể ảnh hưởng đến cả mẹ và thai nhi. Kháng thể TRAb có thể đi qua nhau thai và gây cường giáp ở thai nhi. Điều này có thể dẫn đến sinh non, thai chết lưu, nhẹ cân, và các vấn đề về phát triển sau này. Phụ nữ mang thai bị bệnh Graves cần được theo dõi chặt chẽ và điều trị thích hợp để giảm thiểu rủi ro cho thai nhi. Thuốc kháng giáp được sử dụng thận trọng trong thai kỳ, và liều lượng được điều chỉnh cẩn thận để tránh gây suy giáp cho thai nhi.

Bệnh Graves và bệnh Basedow nhãn khoa (Graves’ ophthalmopathy)

Bệnh Basedow nhãn khoa, hay còn gọi là bệnh Graves nhãn khoa, là một biến chứng của bệnh Graves ảnh hưởng đến mắt. Nó gây ra sưng, viêm và lồi mắt. Các triệu chứng khác bao gồm nhìn đôi, khô mắt, chảy nước mắt, và nhạy cảm với ánh sáng. Mặc dù cơ chế chính xác gây ra bệnh Basedow nhãn khoa vẫn chưa được hiểu rõ, nhưng nó cũng liên quan đến phản ứng tự miễn dịch. Điều trị bệnh Basedow nhãn khoa bao gồm nước mắt nhân tạo, thuốc mỡ bôi trơn mắt, thuốc ức chế miễn dịch, và trong trường hợp nặng, phẫu thuật.

Tiên lượng

Với điều trị thích hợp, hầu hết những người mắc bệnh Graves có thể kiểm soát được các triệu chứng và sống một cuộc sống bình thường. Tuy nhiên, việc điều trị thường là lâu dài và có thể cần phải điều chỉnh theo thời gian. Một số người có thể bị tái phát bệnh sau khi ngừng điều trị.

Phòng ngừa

Hiện chưa có cách nào để phòng ngừa bệnh Graves. Tuy nhiên, việc nhận biết các yếu tố nguy cơ và đi khám bác sĩ ngay khi có các triệu chứng có thể giúp chẩn đoán và điều trị sớm, giảm thiểu các biến chứng.

Sống chung với bệnh Graves

Sống chung với bệnh Graves có thể là một thách thức. Việc tuân thủ phác đồ điều trị, duy trì lối sống lành mạnh, và tìm kiếm sự hỗ trợ từ gia đình, bạn bè, và các nhóm hỗ trợ có thể giúp cải thiện chất lượng cuộc sống.

• American Thyroid Association (ATA). Graves’ Disease. https://www.thyroid.org/graves-disease/
• National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases (NIDDK). Graves’ Disease. https://www.niddk.nih.gov/health-information/endocrine-diseases/graves-disease
• Bahn, R. S., Burch, H. B., Cooper, D. S., Garber, J. R., Greenlee, M. C., Klein, I., … & Rivkees, S. A. (2011). Hyperthyroidism and other causes of thyrotoxicosis: management guidelines of the American Thyroid Association and American Association of Clinical Endocrinologists. Thyroid, 21(6), 593-646.

Câu hỏi và Giải đáp

Tại sao kháng thể TRAb lại kích thích tuyến giáp sản xuất quá nhiều hormone, trong khi TSH, hormone có cấu trúc tương tự, lại điều chỉnh sản xuất hormone tuyến giáp một cách cân bằng?

Trả lời: Mặc dù TRAb và TSH đều liên kết với cùng một thụ thể trên tuyến giáp (thụ thể TSH), nhưng TRAb liên kết mạnh hơn và kích hoạt thụ thể trong thời gian dài hơn so với TSH. Hơn nữa, không giống như TSH, việc sản xuất TRAb không bị ức chế bởi nồng độ $T_3$ và $T_4$ cao trong máu. Do đó, TRAb liên tục kích thích tuyến giáp, dẫn đến sản xuất quá nhiều hormone tuyến giáp, bất chấp cơ chế phản hồi âm tính bình thường.

Ngoài yếu tố di truyền, còn những yếu tố môi trường nào có thể góp phần vào sự phát triển của bệnh Graves?

Trả lời: Một số yếu tố môi trường được cho là làm tăng nguy cơ mắc bệnh Graves bao gồm: nhiễm trùng (ví dụ: nhiễm vi khuẩn hoặc virus), stress, hút thuốc lá, tiếp xúc với iốt dư thừa, và một số loại thuốc. Tuy nhiên, cơ chế chính xác mà các yếu tố này ảnh hưởng đến sự phát triển của bệnh Graves vẫn chưa được hiểu rõ hoàn toàn.

Tại sao bệnh Basedow nhãn khoa lại xảy ra ở một số người mắc bệnh Graves nhưng không phải tất cả?

Trả lời: Cơ chế chính xác gây ra bệnh Basedow nhãn khoa vẫn chưa được hiểu rõ. Tuy nhiên, người ta cho rằng các mô xung quanh mắt, bao gồm cơ mắt và mô liên kết, cũng có các thụ thể TSH và có thể bị tấn công bởi kháng thể TRAb và các tế bào miễn dịch khác. Các yếu tố di truyền, môi trường (như hút thuốc lá) và mức độ nghiêm trọng của cường giáp cũng có thể đóng vai trò trong sự phát triển của bệnh Basedow nhãn khoa.

Liệu có thể dự đoán được phương pháp điều trị nào (thuốc kháng giáp, iod phóng xạ, hoặc phẫu thuật) sẽ hiệu quả nhất cho một bệnh nhân cụ thể không?

Trả lời: Việc lựa chọn phương pháp điều trị tốt nhất cho bệnh Graves phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm tuổi của bệnh nhân, mức độ nghiêm trọng của bệnh, sự hiện diện của bệnh Basedow nhãn khoa, sở thích cá nhân, và các yếu tố sức khỏe khác. Bác sĩ sẽ thảo luận về các lựa chọn điều trị khác nhau với bệnh nhân và giúp họ lựa chọn phương pháp phù hợp nhất với tình trạng của họ.

Làm thế nào để phân biệt giữa các triệu chứng của bệnh Graves và các tình trạng khác như lo âu hoặc cường giáp do các nguyên nhân khác?

Trả lời: Việc phân biệt giữa bệnh Graves và các tình trạng khác có thể khó khăn chỉ dựa trên triệu chứng. Xét nghiệm máu để đo nồng độ hormone tuyến giáp ($T_3$, $T_4$, TSH) và xét nghiệm TRAb là rất quan trọng để chẩn đoán chính xác bệnh Graves. Các xét nghiệm khác, chẳng hạn như hấp thu iod phóng xạ và siêu âm tuyến giáp, cũng có thể được sử dụng để đánh giá chức năng và cấu trúc của tuyến giáp.