Kỷ (Period)

Phân cấp thời gian địa chất

Thời gian địa chất được chia theo thứ bậc giảm dần như sau:

• Liên đại (Eon): Ví dụ, Phanerozoic
• Đại (Era): Ví dụ, Đại Trung Sinh (Mesozoic)
• Kỷ (Period): Ví dụ, Kỷ Jura (Jurassic)
• Kỷ nguyên (Epoch): Ví dụ, Kỷ nguyên Jura muộn (Late Jurassic)
• Kỳ (Age): Ví dụ, Kỳ Tithonian

Mỗi đơn vị thời gian này phản ánh những thay đổi đáng kể trong lịch sử Trái Đất, từ sự hình thành hành tinh cho đến sự xuất hiện và phát triển của sự sống.

Đặc điểm của Kỷ

Các kỷ địa chất được đặc trưng bởi một số điểm chính sau:

• Khoảng thời gian: Một kỷ thường kéo dài hàng chục triệu năm.
• Sự kiện địa chất: Các kỷ thường được phân định bởi các sự kiện địa chất lớn như kiến tạo mảng, hoạt động núi lửa, biến đổi mực nước biển, và sự hình thành hoặc tan rã của các lục địa.
• Sự tiến hóa của sự sống: Hồ sơ hóa thạch cho thấy sự thay đổi đáng kể trong quần thể sinh vật qua các kỷ, bao gồm sự xuất hiện, tiến hóa và tuyệt chủng của các loài. Các kỷ thường được xác định dựa trên sự xuất hiện hoặc biến mất của các nhóm sinh vật đặc trưng. Sự tiến hóa này chịu ảnh hưởng bởi các biến cố địa chất và khí hậu.
• Phân chia: Một kỷ có thể được chia thành các kỷ nguyên nhỏ hơn, mỗi kỷ nguyên đại diện cho một khoảng thời gian ngắn hơn với những đặc điểm riêng biệt.

Ví dụ:

Kỷ Jura (Jurassic), một phần của Đại Trung Sinh, kéo dài từ khoảng 201,3 triệu năm đến 145 triệu năm trước. Kỷ này được đặc trưng bởi sự thống trị của khủng long, sự xuất hiện của các loài chim sớm và sự phân tách của siêu lục địa Pangaea.

Bảng niên đại địa chất quốc tế (International Chronostratigraphic Chart)

Bảng niên đại địa chất quốc tế là một hệ thống tiêu chuẩn được sử dụng để phân chia và tương quan các lớp đá và thời gian địa chất trên toàn thế giới. Bảng này được cập nhật thường xuyên bởi Ủy ban Địa tầng Quốc tế (ICS) và cung cấp thông tin chi tiết về các liên đại, đại, kỷ, kỷ nguyên và kỳ. Bảng niên đại này là công cụ quan trọng cho các nhà địa chất và cổ sinh vật học trong việc nghiên cứu lịch sử Trái Đất.

Ý nghĩa của việc nghiên cứu các Kỷ

Việc nghiên cứu các kỷ địa chất giúp chúng ta hiểu rõ hơn về:

• Lịch sử Trái Đất: Cung cấp cái nhìn tổng quan về sự phát triển của hành tinh qua hàng triệu năm, bao gồm sự hình thành và biến đổi của các lục địa, đại dương và khí quyển.
• Sự tiến hóa của sự sống: Theo dõi sự thay đổi của sinh giới qua thời gian và các yếu tố ảnh hưởng đến sự tiến hóa, bao gồm sự xuất hiện và tuyệt chủng của các loài, sự thích nghi với môi trường và sự đa dạng sinh học.
• Biến đổi khí hậu: Nghiên cứu các kỷ địa chất giúp chúng ta hiểu rõ hơn về các kiểu biến đổi khí hậu trong quá khứ và dự đoán các xu hướng tương lai, từ đó đưa ra các biện pháp ứng phó hiệu quả.
• Tìm kiếm tài nguyên: Kiến thức về các kỷ địa chất rất quan trọng trong việc thăm dò và khai thác các tài nguyên thiên nhiên như dầu mỏ, khí đốt và khoáng sản, giúp đảm bảo nguồn cung cấp năng lượng và nguyên liệu cho xã hội.

Tóm lại, kỷ là một đơn vị thời gian địa chất quan trọng, giúp chúng ta phân chia và tìm hiểu lịch sử Trái Đất và sự sống trên đó. Việc nghiên cứu các kỷ cung cấp cho chúng ta cái nhìn sâu sắc về quá khứ và giúp chúng ta chuẩn bị tốt hơn cho tương lai.

Phân biệt Kỷ (Period) và các đơn vị thời gian địa chất khác

Thường dễ nhầm lẫn giữa Kỷ với các đơn vị thời gian địa chất khác, đặc biệt là Kỷ nguyên (Epoch) và Đại (Era). Điểm mấu chốt nằm ở quy mô thời gian và mức độ thay đổi địa chất và sinh học.

• Kỷ nguyên (Epoch): Là một phân đoạn nhỏ hơn của Kỷ, thể hiện những thay đổi nhỏ hơn trong hồ sơ hóa thạch và môi trường. Ví dụ, Kỷ Jura được chia thành ba kỷ nguyên: Jura sớm, Jura giữa và Jura muộn.
• Đại (Era): Là một đơn vị thời gian lớn hơn Kỷ, bao gồm nhiều kỷ. Đại thường được đánh dấu bởi những sự kiện địa chất hoặc sinh học vô cùng quan trọng, ví dụ như sự tuyệt chủng hàng loạt. Đại Trung Sinh (Mesozoic), bao gồm các kỷ Trias, Jura và Creta, là ví dụ điển hình.
• Liên đại (Eon): Là đơn vị thời gian lớn nhất, bao gồm nhiều đại. Ví dụ, Phanerozoic là liên đại hiện tại, bao gồm các đại Cổ Sinh, Trung Sinh và Tân Sinh.

Phương pháp xác định ranh giới giữa các Kỷ

Ranh giới giữa các kỷ được xác định dựa trên các phương pháp khoa học, bao gồm:

• Địa tầng học: Nghiên cứu các lớp đá và mối quan hệ của chúng. Các nhà địa chất tìm kiếm những thay đổi đột ngột trong thành phần đá, cấu trúc và hồ sơ hóa thạch để xác định ranh giới.
• Cổ sinh vật học: Nghiên cứu hóa thạch. Sự xuất hiện hoặc biến mất đột ngột của các loài hoặc nhóm sinh vật có thể đánh dấu ranh giới giữa các kỷ.
• Định tuổi phóng xạ: Sử dụng các đồng vị phóng xạ để xác định tuổi tuyệt đối của đá và hóa thạch. Phương pháp này cung cấp niên đại chính xác cho các sự kiện địa chất và sinh học.
• Cổ địa từ: Nghiên cứu từ trường Trái Đất được ghi lại trong đá. Sự đảo ngược từ trường có thể được sử dụng để tương quan các lớp đá và xác định ranh giới thời gian.

Ứng dụng của việc nghiên cứu Kỷ trong các lĩnh vực khác

Kiến thức về các kỷ địa chất không chỉ quan trọng trong địa chất và cổ sinh vật học mà còn có ứng dụng trong nhiều lĩnh vực khác, chẳng hạn như:

• Khảo cổ học: Xác định niên đại của các di chỉ khảo cổ và hiểu rõ hơn về sự phát triển của con người.
• Kỹ thuật dầu khí: Xác định các khu vực có tiềm năng chứa dầu khí.
• Khoa học môi trường: Nghiên cứu biến đổi khí hậu trong quá khứ để dự đoán các xu hướng tương lai.

Sự thay đổi của Bảng niên đại địa chất quốc tế

Bảng niên đại địa chất quốc tế không phải là một hệ thống tĩnh mà liên tục được cập nhật và sửa đổi dựa trên những phát hiện khoa học mới. Các nhà khoa học liên tục nghiên cứu và tinh chỉnh bảng niên đại để phản ánh chính xác nhất lịch sử Trái Đất.

• International Commission on Stratigraphy (ICS). http://www.stratigraphy.org/
• The Geological Society of America. https://www.geosociety.org/

Câu hỏi và Giải đáp

Sự khác biệt chính giữa Kỷ (Period) và Kỷ nguyên (Epoch) là gì?

Trả lời: Kỷ là một đơn vị thời gian địa chất lớn hơn Kỷ nguyên. Một Kỷ bao gồm nhiều Kỷ nguyên. Kỷ đại diện cho những thay đổi đáng kể hơn trong hồ sơ địa chất và sinh học so với Kỷ nguyên, thể hiện những thay đổi nhỏ hơn, chi tiết hơn trong cùng một xu hướng chung của Kỷ.

Làm thế nào các nhà khoa học xác định ranh giới chính xác giữa các Kỷ khác nhau?

Trả lời: Các nhà khoa học sử dụng nhiều phương pháp để xác định ranh giới giữa các Kỷ, bao gồm: địa tầng học (nghiên cứu các lớp đá), cổ sinh vật học (nghiên cứu hóa thạch), định tuổi phóng xạ (xác định tuổi tuyệt đối của đá), và từ địa tầng (nghiên cứu từ trường Trái Đất được ghi lại trong đá). Sự thay đổi đột ngột trong thành phần đá, sự xuất hiện hoặc tuyệt chủng của các loài, và các dấu hiệu địa chất khác được sử dụng để đánh dấu ranh giới.

Vai trò của “Golden Spike” (Đinh vàng) trong việc xác định các ranh giới địa chất là gì?

Trả lời: “Golden Spike” là một thuật ngữ dùng để chỉ một điểm tham chiếu vật lý được chọn để đánh dấu ranh giới dưới của một tầng đá, và do đó là ranh giới dưới của một giai đoạn địa chất. Đây là một địa điểm được nghiên cứu kỹ lưỡng và được quốc tế công nhận, chứa các bằng chứng rõ ràng về sự chuyển đổi địa chất, thường dựa trên sự xuất hiện hoặc biến mất của các loài hóa thạch đặc trưng.

Tại sao việc hiểu biết về các Kỷ địa chất lại quan trọng đối với việc nghiên cứu biến đổi khí hậu?

Trả lời: Nghiên cứu các Kỷ địa chất cho phép chúng ta tìm hiểu về khí hậu Trái Đất trong quá khứ, bao gồm các thời kỳ ấm lên toàn cầu và băng hà. Bằng cách phân tích các dữ liệu từ các Kỷ trước, chúng ta có thể hiểu rõ hơn về các yếu tố ảnh hưởng đến biến đổi khí hậu và xây dựng các mô hình dự đoán cho tương lai.

Bảng Niên đại Địa chất Quốc tế (International Chronostratigraphic Chart) có phải là một hệ thống cố định không? Tại sao hoặc tại sao không?

Trả lời: Không, Bảng Niên đại Địa chất Quốc tế không phải là một hệ thống cố định. Nó liên tục được cập nhật và sửa đổi bởi Ủy ban Địa tầng Quốc tế (ICS) dựa trên những nghiên cứu và phát hiện khoa học mới nhất. Điều này đảm bảo rằng bảng niên đại phản ánh chính xác nhất hiểu biết hiện tại của chúng ta về lịch sử Trái Đất.