Liệu pháp hormon thay thế (Hormone Replacement Therapy – HRT)

HRT là gì?

HRT bổ sung các hormon mà buồng trứng sản xuất ít đi trong thời kỳ mãn kinh. Các hormon này chủ yếu là estrogen, đôi khi kết hợp với progesterone. HRT có thể làm giảm các triệu chứng mãn kinh khó chịu, cải thiện chất lượng cuộc sống và bảo vệ chống lại một số tình trạng sức khỏe nhất định.

Tại sao phụ nữ cần HRT?

Sự suy giảm estrogen trong thời kỳ mãn kinh có thể gây ra một loạt các triệu chứng, bao gồm:

• Bốc hỏa: Cảm giác nóng bừng đột ngột lan khắp cơ thể.
• Đổ mồ hôi đêm: Tình trạng đổ mồ hôi quá nhiều vào ban đêm.
• Khô âm đạo: Gây khó chịu và đau rát khi quan hệ tình dục.
• Rối loạn giấc ngủ: Khó ngủ hoặc ngủ không ngon giấc.
• Thay đổi tâm trạng: Cảm thấy cáu kỉnh, lo lắng hoặc trầm cảm.
• Mất xương: Tăng nguy cơ loãng xương và gãy xương.
• Bệnh tim mạch: Tăng nguy cơ mắc bệnh tim.

Các loại HRT

Có nhiều loại HRT khác nhau, được lựa chọn dựa trên các triệu chứng và tình trạng sức khỏe của từng người. Các loại HRT phổ biến bao gồm:

• HRT toàn thân (Systemic HRT): Ảnh hưởng đến toàn bộ cơ thể và được sử dụng để điều trị các triệu chứng mãn kinh toàn thân như bốc hỏa và đổ mồ hôi đêm. Nó có sẵn ở dạng thuốc viên, miếng dán, gel, thuốc xịt và thuốc tiêm.
• HRT tại chỗ (Local HRT): Chỉ tác động lên một vùng cụ thể của cơ thể, chẳng hạn như kem âm đạo để điều trị khô âm đạo.
• Estrogen đơn độc: Được sử dụng cho phụ nữ đã cắt bỏ tử cung.
• Estrogen và progesterone kết hợp: Được sử dụng cho phụ nữ vẫn còn tử cung. Progesterone được bổ sung để bảo vệ niêm mạc tử cung khỏi sự phát triển quá mức do estrogen gây ra, làm giảm nguy cơ ung thư nội mạc tử cung.

Lợi ích của HRT

HRT mang lại nhiều lợi ích cho phụ nữ trong thời kỳ mãn kinh, bao gồm:

• Giảm đáng kể các triệu chứng mãn kinh: Như bốc hỏa, đổ mồ hôi đêm và khô âm đạo.
• Cải thiện tâm trạng và giấc ngủ: Giúp giảm các triệu chứng lo âu, trầm cảm và cải thiện chất lượng giấc ngủ.
• Ngăn ngừa mất xương và giảm nguy cơ gãy xương: HRT giúp duy trì mật độ xương, giảm nguy cơ loãng xương và gãy xương.
• Có thể làm giảm nguy cơ ung thư đại trực tràng: Một số nghiên cứu cho thấy HRT có thể giảm nguy cơ mắc ung thư đại trực tràng.

Rủi ro của HRT

Mặc dù có nhiều lợi ích, HRT cũng đi kèm với một số rủi ro tiềm ẩn:

• Tăng nguy cơ ung thư vú: Đặc biệt là khi sử dụng HRT kết hợp estrogen và progesterone trong thời gian dài.
• Tăng nguy cơ đột quỵ, huyết khối tĩnh mạch sâu và thuyên tắc phổi: Đây là những biến chứng nghiêm trọng có thể gây tử vong.
• Tăng nguy cơ mắc bệnh túi mật: HRT có thể làm tăng nguy cơ hình thành sỏi mật và các vấn đề về túi mật khác.
• Có thể làm tăng nguy cơ sa sút trí tuệ ở phụ nữ trên 65 tuổi: Cần thận trọng khi sử dụng HRT ở nhóm tuổi này.

Ai nên và không nên sử dụng HRT?

Quyết định sử dụng HRT nên được đưa ra sau khi thảo luận kỹ lưỡng với bác sĩ. Bác sĩ sẽ đánh giá tiền sử bệnh, các triệu chứng và các yếu tố nguy cơ của bạn để xác định xem HRT có phù hợp với bạn hay không. HRT thường không được khuyến cáo cho những người có tiền sử ung thư vú, bệnh gan, bệnh tim mạch hoặc đột quỵ.

Kết luận

HRT có thể là một phương pháp điều trị hiệu quả cho các triệu chứng mãn kinh, nhưng cũng có những rủi ro liên quan. Việc cân nhắc kỹ lưỡng giữa lợi ích và rủi ro là rất quan trọng. Hãy thảo luận với bác sĩ để xác định xem HRT có phù hợp với bạn hay không và lựa chọn phác đồ điều trị tốt nhất.

Các hình thức sử dụng HRT

HRT có thể được sử dụng theo nhiều cách khác nhau, bao gồm:

• Viên uống: Đây là hình thức phổ biến nhất, estrogen và progesterone được uống hàng ngày.
• Miếng dán: Miếng dán chứa hormone được dán trên da, thường là ở vùng bụng hoặc mông. Hormone được hấp thụ qua da vào máu.
• Gel: Gel chứa estrogen được bôi lên da, thường là ở cánh tay hoặc đùi.
• Thuốc xịt mũi: Estrogen dạng xịt mũi được hấp thụ nhanh chóng qua niêm mạc mũi.
• Vòng đặt âm đạo: Vòng chứa estrogen được đặt vào âm đạo để giải phóng hormone tại chỗ, chủ yếu điều trị khô âm đạo.
• Kem âm đạo: Kem chứa estrogen được bôi vào âm đạo để điều trị khô và teo âm đạo.

Theo dõi và quản lý khi sử dụng HRT

Khi sử dụng HRT, việc theo dõi thường xuyên với bác sĩ là rất quan trọng. Bác sĩ sẽ đánh giá hiệu quả của liệu pháp, theo dõi các tác dụng phụ và điều chỉnh liều lượng hoặc loại hormone nếu cần thiết. Các xét nghiệm định kỳ, bao gồm xét nghiệm máu và khám phụ khoa, có thể được thực hiện để đảm bảo an toàn và hiệu quả của điều trị.

Các lựa chọn thay thế cho HRT

Một số phụ nữ có thể chọn các phương pháp thay thế không dùng hormone để quản lý các triệu chứng mãn kinh. Các lựa chọn này bao gồm:

• Thay đổi lối sống: Chế độ ăn uống lành mạnh, tập thể dục thường xuyên, bỏ hút thuốc và hạn chế caffeine và rượu có thể giúp giảm một số triệu chứng mãn kinh.
• Các liệu pháp bổ sung và thay thế: Một số phụ nữ thấy các liệu pháp như yoga, thiền, châm cứu và thảo dược hữu ích trong việc quản lý các triệu chứng mãn kinh. Tuy nhiên, hiệu quả của các liệu pháp này chưa được chứng minh rõ ràng.
• Thuốc không kê đơn: Một số loại thuốc không kê đơn, chẳng hạn như thuốc giảm đau và kem dưỡng ẩm âm đạo, có thể giúp giảm một số triệu chứng mãn kinh.

Lưu ý quan trọng

Thông tin trong bài viết này chỉ mang tính chất tham khảo và không thay thế cho lời khuyên của bác sĩ. Việc quyết định sử dụng HRT nên được thực hiện sau khi tham khảo ý kiến bác sĩ. Bác sĩ sẽ đánh giá tình trạng sức khỏe cá nhân và tư vấn về lợi ích và rủi ro của HRT trong trường hợp cụ thể của bạn.

• North American Menopause Society (NAMS). The Hormone Therapy Position Statement of The North American Menopause Society. Menopause.
• Mayo Clinic. Hormone therapy: Is it right for you?
• U.S. Food and Drug Administration (FDA). Hormone Therapy and Menopause.

Câu hỏi và Giải đáp

HRT ảnh hưởng đến nguy cơ ung thư như thế nào?

Trả lời: HRT, đặc biệt là liệu pháp kết hợp estrogen và progesterone, có thể làm tăng nguy cơ ung thư vú. Ngược lại, nó có thể làm giảm nguy cơ ung thư đại trực tràng. Mức độ tăng hoặc giảm nguy cơ này phụ thuộc vào loại HRT, thời gian sử dụng và các yếu tố nguy cơ cá nhân. Việc thảo luận với bác sĩ về nguy cơ ung thư cá nhân của bạn khi sử dụng HRT là rất quan trọng.

Có những lựa chọn thay thế nào cho HRT cho việc quản lý các triệu chứng mãn kinh?

Trả lời: Nhiều lựa chọn thay thế cho HRT có sẵn, bao gồm thay đổi lối sống như tập thể dục thường xuyên và chế độ ăn uống lành mạnh, các liệu pháp bổ sung và thay thế như yoga và thiền, và thuốc không kê đơn để giảm các triệu chứng cụ thể. Các liệu pháp thảo dược, mặc dù cần thêm nghiên cứu, cũng là một lựa chọn mà một số phụ nữ xem xét.

Liệu HRT có tác động đến sức khỏe tim mạch không?

Trả lời: Tác động của HRT lên sức khỏe tim mạch khá phức tạp và có thể phụ thuộc vào một số yếu tố, bao gồm loại HRT, tuổi của người dùng và tiền sử bệnh tim mạch. Một số nghiên cứu cho thấy HRT có thể làm tăng nguy cơ mắc một số bệnh tim mạch, chẳng hạn như bệnh tim mạch vành, đột quỵ và huyết khối tĩnh mạch sâu, đặc biệt là ở phụ nữ lớn tuổi hoặc những người có các yếu tố nguy cơ sẵn có. Ngược lại, một số nghiên cứu khác cho thấy HRT có thể có tác động trung tính hoặc thậm chí có lợi cho sức khỏe tim mạch ở phụ nữ trẻ hơn, khỏe mạnh hơn, bắt đầu HRT gần thời điểm mãn kinh. Do đó, việc thảo luận với bác sĩ về những rủi ro và lợi ích tiềm ẩn của HRT đối với sức khỏe tim mạch cá nhân của bạn là rất quan trọng.

Làm thế nào để quyết định xem HRT có phù hợp với tôi hay không?

Trả lời: Quyết định sử dụng HRT là một quyết định cá nhân nên được đưa ra sau khi tham khảo ý kiến bác sĩ. Bác sĩ sẽ đánh giá tiền sử bệnh của bạn, các triệu chứng mãn kinh, các yếu tố nguy cơ và sở thích cá nhân để xác định xem HRT có phù hợp với bạn hay không. Cân nhắc kỹ lưỡng giữa lợi ích và rủi ro tiềm ẩn là rất quan trọng.

HRT có thể được sử dụng trong bao lâu?

Trả lời: Thời gian sử dụng HRT rất khác nhau tùy thuộc vào từng cá nhân và lý do sử dụng HRT. Đối với việc quản lý các triệu chứng mãn kinh, thường khuyến cáo sử dụng liều thấp nhất có hiệu quả trong thời gian ngắn nhất có thể. Một số phụ nữ có thể chỉ cần HRT trong một vài năm, trong khi những người khác có thể cần nó lâu hơn. Việc thảo luận thường xuyên với bác sĩ về thời gian sử dụng HRT là rất quan trọng.