Mề đay (Urticaria)

Nguyên nhân gây mề đay

Mề đay xảy ra khi cơ thể giải phóng histamine và các chất trung gian hóa học khác vào da. Điều này làm tăng tính thấm của mạch máu nhỏ, dẫn đến rò rỉ dịch vào các mô xung quanh và tạo thành các vết sẩn phù. Có nhiều nguyên nhân gây mề đay, bao gồm:

• Phản ứng dị ứng: Thực phẩm (như hải sản, đậu phộng, sữa), thuốc (như kháng sinh, aspirin), côn trùng đốt, phấn hoa, mạt bụi, vẩy da động vật.
• Nhiễm trùng: Viêm họng, nhiễm trùng đường tiết niệu, viêm gan virus.
• Yếu tố vật lý: Cọ xát, áp lực, nhiệt độ (nóng hoặc lạnh), ánh nắng mặt trời, tập thể dục.
• Stress: Căng thẳng cảm xúc có thể làm trầm trọng thêm mề đay.
• Một số bệnh lý: Bệnh tuyến giáp, lupus ban đỏ hệ thống, ung thư máu.
• Nguyên nhân vô căn (không rõ nguyên nhân): Trong nhiều trường hợp, không thể xác định được nguyên nhân gây mề đay.

Triệu chứng của mề đay

Triệu chứng chính của mề đay là sự xuất hiện của các vết sẩn phù, có đặc điểm:

• Nổi mẩn đỏ hoặc hồng, có thể chuyển sang màu trắng khi ấn vào.
• Ngứa dữ dội.
• Kích thước thay đổi, từ vài mm đến vài cm.
• Có thể liên kết lại thành các mảng lớn hơn.
• Thường biến mất trong vòng 24 giờ, nhưng có thể tái xuất hiện ở các vị trí khác.
• Trong một số trường hợp, mề đay có thể kèm theo phù mạch (angioedema), là tình trạng sưng sâu hơn ở các mô, thường ảnh hưởng đến môi, mí mắt, lưỡi, cổ họng. Phù mạch có thể gây khó thở và cần được cấp cứu ngay lập tức.

Phân loại mề đay

Mề đay được phân loại dựa trên thời gian kéo dài:

• Mề đay cấp tính: Kéo dài dưới 6 tuần.
• Mề đay mạn tính: Kéo dài hơn 6 tuần.

Chẩn đoán mề đay

Chẩn đoán mề đay thường dựa trên các triệu chứng lâm sàng. Bác sĩ có thể thực hiện các xét nghiệm bổ sung để xác định nguyên nhân, bao gồm:

• Xét nghiệm máu (để kiểm tra các dấu hiệu nhiễm trùng, rối loạn chức năng gan, thận hoặc các bệnh lý khác)
• Xét nghiệm dị ứng (như test lẩy da hoặc xét nghiệm máu tìm IgE đặc hiệu)
• Sinh thiết da (trong một số trường hợp hiếm gặp để loại trừ các bệnh lý da khác)

Điều trị mề đay

Mục tiêu điều trị mề đay là giảm ngứa và ngăn ngừa tái phát. Các phương pháp điều trị bao gồm:

• Thuốc kháng histamine: Giúp giảm ngứa và sưng. Có nhiều loại thuốc kháng histamine khác nhau, bao gồm cả thuốc không kê đơn và thuốc kê đơn. Bác sĩ sẽ giúp bạn lựa chọn loại thuốc phù hợp.
• Corticosteroid: Được sử dụng trong trường hợp mề đay nặng hoặc không đáp ứng với thuốc kháng histamine. Thuốc này thường được sử dụng trong thời gian ngắn để kiểm soát các triệu chứng cấp tính.
• Thuốc ức chế miễn dịch: Có thể được sử dụng trong trường hợp mề đay mạn tính không đáp ứng với các phương pháp điều trị khác. Đây là các thuốc mạnh hơn và thường được dành cho các trường hợp nghiêm trọng.
• Tránh các tác nhân gây bệnh: Nếu xác định được nguyên nhân gây mề đay, việc tránh tiếp xúc với tác nhân đó là rất quan trọng. Điều này có thể bao gồm thay đổi chế độ ăn uống, tránh một số loại thuốc hoặc côn trùng.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Bạn nên đi khám bác sĩ nếu:

• Mề đay kéo dài hơn vài ngày.
• Ngứa dữ dội và ảnh hưởng đến giấc ngủ hoặc các hoạt động hàng ngày.
• Xuất hiện các triệu chứng của phù mạch, như sưng môi, mí mắt, lưỡi, hoặc khó thở.

Bài viết này chỉ mang tính chất thông tin và không thay thế cho lời khuyên y tế chuyên nghiệp. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị chính xác.

Biến chứng của mề đay

Mặc dù đa số trường hợp mề đay là lành tính và tự khỏi, một số biến chứng có thể xảy ra, bao gồm:

• Phù mạch (Angioedema): Như đã đề cập, đây là tình trạng sưng sâu hơn ở các mô, đặc biệt là ở mặt, môi, lưỡi, họng và có thể gây khó thở, đe dọa tính mạng.
• Sốc phản vệ: Trong một số ít trường hợp, mề đay có thể là một phần của phản ứng phản vệ, một phản ứng dị ứng nghiêm trọng, đe dọa tính mạng, có thể gây khó thở, hạ huyết áp, sốc.
• Nhiễm trùng da thứ phát: Gãi ngứa nhiều có thể làm tổn thương da, tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập và gây nhiễm trùng.
• Suy giảm chất lượng cuộc sống: Ngứa dai dẳng và các triệu chứng khác của mề đay có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ, công việc, học tập và các hoạt động xã hội.

Phòng ngừa mề đay

Một số biện pháp phòng ngừa mề đay bao gồm:

• Xác định và tránh các tác nhân gây dị ứng: Nếu bạn biết mình dị ứng với một số loại thực phẩm, thuốc, côn trùng hoặc các chất khác, hãy tránh tiếp xúc với chúng.
• Mặc quần áo rộng rãi, thoáng mát: Tránh mặc quần áo chật, bó sát, đặc biệt là trong thời tiết nóng ẩm.
• Tắm nước mát: Giúp làm dịu da và giảm ngứa.
• Sử dụng kem dưỡng ẩm: Giúp giữ cho da ẩm và giảm khô da, một yếu tố có thể làm trầm trọng thêm mề đay.
• Quản lý stress: Stress có thể làm trầm trọng thêm mề đay, vì vậy việc học cách quản lý stress là rất quan trọng.