Quản lý kháng sinh (Antimicrobial Stewardship)

Mục tiêu của AMS:

AMS hướng đến ba mục tiêu chính yếu: cải thiện kết quả điều trị cho bệnh nhân, giảm sự phát triển của vi khuẩn kháng thuốc, và bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Cụ thể hơn:

• Cải thiện kết quả điều trị cho bệnh nhân: AMS giúp giảm thiểu các tác dụng phụ của kháng sinh, ngăn ngừa nhiễm trùng Clostridium difficile, và cải thiện tỷ lệ sống sót cho bệnh nhân nhiễm trùng. Việc lựa chọn kháng sinh phù hợp và liều lượng tối ưu giúp tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh hiệu quả hơn, đồng thời giảm thiểu nguy cơ kháng thuốc.
• Giảm sự phát triển của vi khuẩn kháng thuốc: Sử dụng kháng sinh không hợp lý là nguyên nhân chính dẫn đến sự phát triển của vi khuẩn kháng thuốc. AMS giúp làm chậm quá trình này bằng cách thúc đẩy việc sử dụng kháng sinh một cách có trách nhiệm. Bằng cách hạn chế sử dụng kháng sinh khi không cần thiết và lựa chọn kháng sinh phù hợp, AMS giúp duy trì hiệu quả của kháng sinh hiện có.
• Bảo vệ sức khỏe cộng đồng: Vi khuẩn kháng thuốc là một mối đe dọa nghiêm trọng đối với sức khỏe cộng đồng. AMS giúp bảo vệ cộng đồng bằng cách giảm thiểu sự lây lan của vi khuẩn kháng thuốc. Việc kiểm soát sự phát triển và lây lan của vi khuẩn kháng thuốc trong bệnh viện và cộng đồng giúp bảo vệ những người dễ bị tổn thương và duy trì hiệu quả của các phương pháp điều trị nhiễm trùng.

Các thành phần chính của chương trình AMS

Một chương trình AMS hiệu quả được xây dựng dựa trên nhiều thành phần quan trọng, phối hợp chặt chẽ với nhau. Các thành phần này bao gồm:

• Lãnh đạo và cam kết: Sự ủng hộ từ ban lãnh đạo bệnh viện là rất quan trọng cho sự thành công của chương trình AMS. Ban lãnh đạo cần thể hiện rõ cam kết và cung cấp nguồn lực cần thiết cho việc triển khai và duy trì chương trình.
• Đội ngũ đa ngành: Một đội ngũ AMS thường bao gồm các bác sĩ, dược sĩ, điều dưỡng, nhà vi trùng học và các chuyên gia kiểm soát nhiễm khuẩn. Sự hợp tác đa ngành này đảm bảo việc đánh giá và quản lý sử dụng kháng sinh được thực hiện một cách toàn diện.
• Theo dõi việc sử dụng kháng sinh: Theo dõi việc sử dụng kháng sinh (ví dụ, lượng kháng sinh được sử dụng trên mỗi 1000 ngày nằm viện – $DDD/1000$ ngày nằm viện) giúp xác định các lĩnh vực cần cải thiện. Dữ liệu này cung cấp thông tin về mức độ sử dụng kháng sinh, giúp phát hiện các xu hướng và vấn đề tiềm ẩn.
• Thực hiện các hướng dẫn sử dụng kháng sinh: Các hướng dẫn dựa trên bằng chứng khoa học giúp đảm bảo việc sử dụng kháng sinh một cách hợp lý. Việc tuân thủ các hướng dẫn này giúp giảm thiểu việc sử dụng kháng sinh không cần thiết và tối ưu hóa lựa chọn kháng sinh.
• Giáo dục và đào tạo: Giáo dục và đào tạo cho các chuyên gia chăm sóc sức khỏe và bệnh nhân về việc sử dụng kháng sinh một cách có trách nhiệm là rất quan trọng. Nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của AMS và cách sử dụng kháng sinh hợp lý giúp thay đổi hành vi và thúc đẩy sự tuân thủ.
• Đánh giá trước khi cho kháng sinh và đánh giá lại sau 48-72 giờ: Đánh giá trước khi cho kháng sinh giúp đảm bảo việc sử dụng kháng sinh là cần thiết. Đánh giá lại sau 48-72 giờ giúp xác định xem liệu kháng sinh đang được sử dụng có hiệu quả hay không và có cần điều chỉnh hay không (ví dụ chuyển từ kháng sinh đường tĩnh mạch sang đường uống).
• Giới hạn thời gian sử dụng kháng sinh: Giới hạn thời gian sử dụng kháng sinh giúp giảm thiểu sự phát triển của vi khuẩn kháng thuốc. Việc sử dụng kháng sinh trong thời gian ngắn nhất có hiệu quả giúp hạn chế sự tiếp xúc của vi khuẩn với kháng sinh, giảm nguy cơ kháng thuốc.
• Giám sát và đánh giá: Giám sát và đánh giá chương trình AMS giúp đảm bảo chương trình đạt được các mục tiêu đề ra. Việc theo dõi và đánh giá thường xuyên giúp phát hiện những điểm cần cải thiện và điều chỉnh chương trình cho phù hợp.

Lợi ích của AMS

Việc thực hiện chương trình AMS mang lại nhiều lợi ích quan trọng, bao gồm:

• Giảm tỷ lệ nhiễm trùng do vi khuẩn kháng thuốc.
• Giảm chi phí chăm sóc sức khỏe.
• Cải thiện kết quả điều trị cho bệnh nhân.
• Bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Kết luận

AMS là một chiến lược quan trọng để chống lại sự gia tăng của vi khuẩn kháng thuốc. Bằng cách tối ưu hóa việc sử dụng kháng sinh, AMS giúp cải thiện kết quả điều trị cho bệnh nhân, bảo vệ sức khỏe cộng đồng và bảo tồn hiệu quả của kháng sinh cho các thế hệ tương lai.

Các chiến lược cụ thể trong AMS

Để đạt được mục tiêu của chương trình, AMS áp dụng nhiều chiến lược cụ thể, bao gồm:

• De-escalation (Giảm liều/giảm phổ kháng sinh): Sau khi có kết quả nuôi cấy và kháng sinh đồ, chuyển từ kháng sinh phổ rộng sang kháng sinh phổ hẹp, nhằm mục tiêu vào vi khuẩn gây bệnh cụ thể. Chiến lược này giúp giảm thiểu sự phát triển kháng thuốc đối với kháng sinh phổ rộng.
• Prophylactic antibiotic optimization (Tối ưu hóa kháng sinh dự phòng): Sử dụng kháng sinh dự phòng chỉ khi thật cần thiết, lựa chọn kháng sinh phù hợp, liều lượng và thời gian sử dụng tối ưu (ví dụ: dự phòng nhiễm trùng vết mổ). Việc tối ưu hóa kháng sinh dự phòng giúp giảm thiểu việc sử dụng kháng sinh không cần thiết.
• Therapeutic drug monitoring (Theo dõi nồng độ thuốc điều trị): Đối với một số kháng sinh có cửa sổ điều trị hẹp, việc theo dõi nồng độ thuốc trong máu giúp đảm bảo hiệu quả và giảm thiểu độc tính. Theo dõi nồng độ thuốc giúp cá nhân hóa liều dùng, tối ưu hóa hiệu quả điều trị và giảm thiểu tác dụng phụ.
• Combination therapy (Điều trị phối hợp): Trong một số trường hợp, điều trị phối hợp kháng sinh có thể cần thiết để tăng cường hiệu quả điều trị và ngăn ngừa kháng thuốc. Điều trị phối hợp có thể được sử dụng trong trường hợp nhiễm trùng nặng hoặc nhiễm trùng do vi khuẩn đa kháng thuốc.
• Rapid diagnostic testing (Xét nghiệm chẩn đoán nhanh): Các xét nghiệm chẩn đoán nhanh giúp xác định vi khuẩn gây bệnh và kháng sinh đồ nhanh chóng, hỗ trợ việc lựa chọn kháng sinh phù hợp và kịp thời. Xét nghiệm chẩn đoán nhanh đóng vai trò quan trọng trong việc chuyển từ điều trị theo kinh nghiệm sang điều trị nhắm mục tiêu.

Thách thức trong việc thực hiện AMS

Mặc dù mang lại nhiều lợi ích, việc thực hiện AMS cũng gặp phải một số thách thức:

• Nguồn lực hạn chế: Việc triển khai chương trình AMS đòi hỏi nguồn lực về nhân sự, tài chính và công nghệ. Đầu tư vào đào tạo nhân lực, cơ sở vật chất và hệ thống giám sát là cần thiết để đảm bảo chương trình AMS hoạt động hiệu quả.
• Sự kháng cự từ các chuyên gia chăm sóc sức khỏe: Một số chuyên gia chăm sóc sức khỏe có thể không quen với các nguyên tắc của AMS và không sẵn sàng thay đổi thói quen kê đơn. Cần có các chương trình đào tạo và nâng cao nhận thức để thúc đẩy sự tham gia và tuân thủ của các chuyên gia y tế.
• Thiếu dữ liệu: Việc thu thập và phân tích dữ liệu về việc sử dụng kháng sinh có thể gặp khó khăn. Xây dựng hệ thống giám sát và thu thập dữ liệu hiệu quả là cần thiết để đánh giá hiệu quả của chương trình AMS.
• Sự phức tạp của các bệnh nhiễm trùng: Việc lựa chọn kháng sinh phù hợp có thể phức tạp, đặc biệt là trong trường hợp nhiễm trùng nặng hoặc nhiễm trùng do vi khuẩn đa kháng thuốc. Cần có sự hợp tác đa ngành và các hướng dẫn điều trị cụ thể để hỗ trợ việc ra quyết định.

Tương lai của AMS

Tương lai của AMS hứa hẹn nhiều tiến bộ nhờ sự phát triển của công nghệ:

• Ứng dụng công nghệ: Công nghệ thông tin và trí tuệ nhân tạo có thể đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ ra quyết định, theo dõi việc sử dụng kháng sinh và phát hiện sớm các ổ dịch kháng thuốc.
• Phát triển các kháng sinh mới: Việc nghiên cứu và phát triển các kháng sinh mới là cần thiết để đối phó với sự gia tăng của vi khuẩn kháng thuốc.
• Tăng cường hợp tác quốc tế: Sự hợp tác quốc tế là cần thiết để chia sẻ kinh nghiệm và nguồn lực trong việc chống lại vi khuẩn kháng thuốc.