Thuốc trong thời kỳ cho con bú (Drugs in Lactation)

Cơ chế bài tiết thuốc vào sữa mẹ

Thuốc đi vào sữa mẹ chủ yếu thông qua quá trình khuếch tán thụ động. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự bài tiết bao gồm:

• Lipophilicity (Tính ưa mỡ): Thuốc tan trong lipid dễ dàng đi qua màng tế bào và vào sữa mẹ hơn.
• Molecular weight (Trọng lượng phân tử): Các phân tử nhỏ hơn dễ khuếch tán hơn.
• Protein binding (Liên kết protein): Thuốc liên kết nhiều với protein huyết tương sẽ ít có sẵn để đi vào sữa mẹ.
• pKa (Hằng số phân ly axit): Giá trị pKa của thuốc và pH của sữa mẹ ảnh hưởng đến ion hóa và do đó ảnh hưởng đến sự khuếch tán. Sữa mẹ hơi có tính axit hơn máu mẹ (pH khoảng 7.1 so với 7.4), vì vậy các bazơ yếu có xu hướng bị giữ lại trong sữa mẹ.
• Maternal plasma concentration (Nồng độ thuốc trong huyết tương của mẹ): Nồng độ thuốc trong máu mẹ càng cao, nồng độ trong sữa mẹ càng cao.

Đánh giá rủi ro cho trẻ bú mẹ

Việc đánh giá rủi ro khi sử dụng thuốc trong thời kỳ cho con bú bao gồm xem xét các yếu tố như:

• Lượng thuốc trẻ sơ sinh tiếp xúc: Điều này được biểu thị bằng liều tương đối của trẻ sơ sinh (RID), được tính bằng: RID = (nồng độ thuốc trong sữa mẹ x lượng sữa trẻ sơ sinh tiêu thụ mỗi ngày) / liều điều trị của mẹ. RID dưới 10% thường được coi là an toàn.
• Dược động học của thuốc ở trẻ sơ sinh: Trẻ sơ sinh có chức năng gan và thận chưa trưởng thành, có thể ảnh hưởng đến sự chuyển hóa và thải trừ thuốc.
• Độ nhạy cảm của trẻ sơ sinh với thuốc: Trẻ sơ sinh có thể nhạy cảm hơn với một số tác dụng phụ của thuốc.

Các nguồn thông tin về thuốc trong thời kỳ cho con bú

Một số nguồn thông tin đáng tin cậy để tra cứu thông tin về thuốc trong thời kỳ cho con bú bao gồm:

• LactMed (cơ sở dữ liệu của Thư viện Y học Quốc gia Hoa Kỳ)
• Drugs and Lactation Database (e-lactancia)
• Các chuyên gia y tế, chẳng hạn như bác sĩ, dược sĩ và chuyên gia tư vấn về cho con bú.

Tóm lại

Hầu hết các loại thuốc đều tương thích với việc cho con bú, nhưng điều quan trọng là phải tham khảo ý kiến ​​của chuyên gia y tế trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc nào trong thời kỳ cho con bú. Bằng cách đánh giá cẩn thận các rủi ro và lợi ích, các bà mẹ và chuyên gia chăm sóc sức khỏe có thể đưa ra quyết định sáng suốt để đảm bảo sức khỏe và sự an toàn của cả mẹ và bé.

Các chiến lược giảm thiểu rủi ro

Nếu một người mẹ đang cho con bú cần dùng thuốc có khả năng gây hại cho trẻ sơ sinh, có một số chiến lược có thể được sử dụng để giảm thiểu rủi ro:

• Chọn thuốc thay thế: Trong một số trường hợp, có thể có sẵn các loại thuốc thay thế an toàn hơn cho trẻ bú mẹ.
• Điều chỉnh thời gian dùng thuốc: Uống thuốc ngay sau khi cho con bú hoặc trước khi trẻ ngủ giấc dài nhất có thể giúp giảm thiểu lượng thuốc mà trẻ tiếp xúc.
• Theo dõi trẻ sơ sinh để phát hiện các tác dụng phụ: Quan sát trẻ sơ sinh để phát hiện bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng bất thường nào, chẳng hạn như thay đổi giấc ngủ, bú mẹ hoặc hành vi.
• Ngừng cho con bú tạm thời: Trong một số ít trường hợp, có thể cần phải ngừng cho con bú tạm thời trong khi người mẹ đang dùng một loại thuốc cụ thể.

Một số loại thuốc cần thận trọng khi sử dụng trong thời kỳ cho con bú

Mặc dù hầu hết các loại thuốc đều an toàn khi sử dụng trong thời kỳ cho con bú, một số loại thuốc cần được sử dụng thận trọng hoặc tránh hoàn toàn. Ví dụ bao gồm:

• Thuốc chống ung thư: Một số loại thuốc chống ung thư có thể gây hại cho trẻ bú mẹ.
• Thuốc phóng xạ: Thuốc phóng xạ được sử dụng trong chẩn đoán hình ảnh hoặc điều trị có thể bài tiết vào sữa mẹ và gây hại cho trẻ sơ sinh.
• Thuốc ức chế miễn dịch: Một số thuốc ức chế miễn dịch có thể ảnh hưởng đến hệ thống miễn dịch đang phát triển của trẻ sơ sinh.
• Một số loại thuốc kháng sinh: Một số loại kháng sinh, chẳng hạn như tetracycline, có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của xương và răng ở trẻ sơ sinh.
• Thuốc điều trị các vấn đề về tâm thần: Một số loại thuốc điều trị trầm cảm, lo âu và các vấn đề sức khỏe tâm thần khác có thể bài tiết vào sữa mẹ và ảnh hưởng đến trẻ sơ sinh.
• Amphetamin: Chất kích thích như amphetamine có thể gây khó chịu, kém ăn và mất ngủ ở trẻ bú mẹ.
• Ergotamine/Dihydroergotamine: Dùng để điều trị chứng đau nửa đầu, có thể gây nôn mửa, tiêu chảy và co giật ở trẻ bú mẹ.

Lời khuyên cho các bà mẹ đang cho con bú

• Luôn thông báo cho bác sĩ và dược sĩ của bạn rằng bạn đang cho con bú trước khi dùng bất kỳ loại thuốc nào, bao gồm cả thuốc không kê đơn và thảo dược.
• Không tự ý dùng thuốc hoặc ngừng thuốc mà không hỏi ý kiến ​​bác sĩ.
• Đọc kỹ nhãn thuốc và hướng dẫn sử dụng.
• Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc hoặc lo lắng nào về việc dùng thuốc trong thời kỳ cho con bú, hãy nói chuyện với bác sĩ hoặc chuyên gia tư vấn về cho con bú.