Chức năng
Yếu tố B là một zymogen, tức là một tiền enzyme không hoạt động. Khi con đường bổ thể thay thế được kích hoạt, Yếu tố B liên kết với C3(H2O), một dạng thủy phân của C3. Phức hợp C3(H2O)B được hình thành và yếu tố D, một protease serine, cắt Yếu tố B thành hai đoạn: Ba và Bb. Đoạn Ba được giải phóng, trong khi đoạn Bb vẫn liên kết với C3(H2O), tạo thành C3(H2O)Bb, một C3 convertase. C3 convertase này có khả năng phân cắt C3 thành C3a và C3b. C3b sau đó có thể liên kết cộng hóa trị với bề mặt của mầm bệnh, đánh dấu chúng để bị thực bào hoặc tham gia vào việc hình thành C5 convertase.
Khi C3b được tạo ra, nó có thể liên kết với Yếu tố B để tạo thành phức hợp C3bB. Phức hợp này cũng là một C3 convertase, nhưng nó không ổn định. Để ổn định, nó cần liên kết với properdin (Yếu tố P). Phức hợp C3bBbP là C3 convertase chính của con đường bổ thể thay thế và khuếch đại quá trình hoạt hóa bổ thể.
Cấu trúc
Yếu tố B là một glycoprotein đơn chuỗi với trọng lượng phân tử khoảng 90 kDa. Nó chứa ba vùng chức năng chính:
- Vùng von Willebrand factor type A (vWA): Vùng này tham gia vào việc liên kết với C3b.
- Vùng Serine protease (SP): Vùng này chứa vị trí hoạt động enzyme của Bb.
- Vùng Ba: Vùng này được giải phóng khi Yếu tố B bị cắt bởi Yếu tố D.
Ý nghĩa lâm sàng
Sự thiếu hụt Yếu tố B là một tình trạng di truyền hiếm gặp có thể dẫn đến tăng nguy cơ nhiễm trùng, đặc biệt là nhiễm trùng do vi khuẩn có vỏ bọc. Việc đo lường nồng độ Yếu tố B trong máu có thể giúp chẩn đoán các rối loạn bổ thể.
Tóm tắt
Yếu tố B là một thành phần thiết yếu của con đường bổ thể thay thế. Nó đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra C3 convertase, enzyme then chốt trong việc khuếch đại phản ứng bổ thể và dẫn đến việc loại bỏ mầm bệnh. Sự thiếu hụt Yếu tố B có thể làm suy yếu khả năng chống lại nhiễm trùng.
Điều hòa hoạt động của Yếu tố B
Hoạt động của Yếu tố B và con đường bổ thể thay thế nói chung được kiểm soát chặt chẽ để ngăn ngừa sự hoạt hóa quá mức và tổn thương mô của chính cơ thể. Một số protein điều hòa quan trọng bao gồm:
- Yếu tố H (Factor H): Yếu tố H cạnh tranh với Yếu tố B để liên kết với C3b, do đó ức chế sự hình thành C3 convertase (C3bBb). Nó cũng có tác dụng như một cofactor cho Yếu tố I, một protease serine phân cắt C3b thành dạng bất hoạt iC3b.
- Yếu tố I (Factor I): Như đã đề cập, Yếu tố I phân cắt C3b thành iC3b, ngăn chặn sự khuếch đại của con đường bổ thể thay thế.
- Protein liên kết C4b (C4b-binding protein – C4BP): Mặc dù chủ yếu tham gia vào con đường bổ thể cổ điển, C4BP cũng có thể liên kết với C3b và hoạt động như một cofactor cho Yếu tố I.
- Protein điều hòa màng (Membrane cofactor protein – MCP, hay CD46): MCP được biểu hiện trên bề mặt của tế bào chủ và hoạt động như một cofactor cho Yếu tố I trong việc bất hoạt C3b.
- Protein tăng tốc phân hủy (Decay-accelerating factor – DAF, hay CD55): DAF làm tăng tốc độ phân hủy tự nhiên của C3 convertase (C3bBb và C4b2a), ngăn chặn sự hoạt hóa liên tục của bổ thể.
Tương tác với các thành phần khác của hệ thống miễn dịch
Yếu tố B và con đường bổ thể thay thế không hoạt động độc lập mà tương tác với các thành phần khác của hệ miễn dịch, cả bẩm sinh và thích nghi. Ví dụ, C3b được tạo ra bởi C3 convertase có thể opsonin hóa mầm bệnh, làm cho chúng dễ bị thực bào bởi các đại thực bào và bạch cầu trung tính. C3a và C5a, các anaphylatoxin được tạo ra trong quá trình hoạt hóa bổ thể, có thể kích hoạt phản ứng viêm và thu hút các tế bào miễn dịch đến vị trí nhiễm trùng.
Phương pháp nghiên cứu
Các kỹ thuật thường được sử dụng để nghiên cứu Yếu tố B bao gồm:
- Định lượng protein: Đo nồng độ Yếu tố B trong huyết thanh hoặc huyết tương.
- Phân tích hoạt động: Đánh giá khả năng của Yếu tố B tham gia vào việc hình thành C3 convertase.
- Phân tích di truyền: Xác định các đột biến trong gen mã hóa Yếu tố B.